Wstęp
Płytki krwi to ważny element naszego układu krwionośnego, a ich liczba i rozmiar są istotne dla prawidłowego krzepnięcia krwi. Jednym z parametrów, który pomaga w ocenie stanu płytek krwi, jest PDW, czyli Platelet Distribution Width. Wartości PDW powyżej lub poniżej normy mogą być sygnałem różnych problemów zdrowotnych, dlatego dokładna analiza tego parametru jest istotna dla diagnozy i leczenia chorób krwi. W niniejszym artykule przedstawimy, co oznacza PDW powyżej lub poniżej normy oraz jakie choroby mogą wiązać się z tym odchyleniem.
Co to jest PDW?
Parametrem krwi, który pozwala na ocenę różnic w rozmiarze płytek krwi, jest PDW (Platelet Distribution Width). Jest on jednym z wielu parametrów krwi, które są mierzone podczas rutynowego badania krwi, służącego do diagnozowania różnych chorób. Płytki krwi, zwane również trombocytami, są małymi fragmentami większych komórek – megakariocytów, wytwarzanymi w szpiku kostnym. Ich rola polega na uczestnictwie w procesie krzepnięcia krwi oraz gojeniu się ran. Średnia liczba płytek krwi jest zwykle oceniana w ramach badania morfologii krwi, które stanowi istotne narzędzie diagnostyczne, umożliwiające ocenę liczby różnych komórek krwi w organizmie.
Jakie są normy PDW?
Poziom płytek krwi u osoby może się zmieniać wraz z wiekiem, a niektóre choroby również mogą na nie wpływać. Zbyt niski lub zbyt wysoki poziom płytek krwi może prowadzić do powikłań zdrowotnych. Niski poziom płytek krwi nazywa się małopłytkowością, podczas gdy wysoki poziom płytek krwi nazywa się trombocytozą. Normy PDW wynoszą zwykle od 9,5% do 17%. Oznacza to, że większość ludzi ma PDW w zakresie od 9,5 do 17%. Jednakże, wartości te mogą się różnić w zależności od laboratorium i techniki pomiarowej. Dlatego, jeśli wynik PDW wykazuje odchylenie od normy, konieczna jest konsultacja z lekarzem.
PDW w morfologii – kiedy warto oznaczać?
Kiedy warto oznaczać PDW w morfologii krwi?
- W przypadku podejrzenia chorób krwi PDW jest jednym z wielu parametrów mierzących właściwości płytek krwi. Anomalie w PDW mogą wskazywać na obecność chorób krwi, takich jak małopłytkowość, zakrzepica czy choroby autoimmunologiczne. Dlatego warto oznaczać PDW w morfologii krwi, gdy pacjent ma podejrzenia chorób krwi.
- W chorobach nerek i wątroby PDW może być wykorzystywany jako jedno z narzędzi diagnostycznych. Zmiany w poziomie PDW mogą sugerować dysfunkcję nerek i wątroby, zwłaszcza gdy inne wyniki badań laboratoryjnych są niewłaściwe.
- W diagnostyce nowotworów. Niektóre badania sugerują, że zmiana poziomu PDW może wskazywać na obecność nowotworów. PDW może być szczególnie przydatny w diagnostyce raka piersi, prostaty i żołądka. Ponadto, zmiany poziomu PDW mogą pomóc w określeniu zaawansowania choroby nowotworowej.
- W badaniach przesiewowych PDW może być wykorzystywany jako część badań przesiewowych. W takim przypadku PDW pomaga w wczesnym wykryciu chorób krwi, które mogą prowadzić do poważnych powikłań.
Obniżony PDW – co może oznaczać?
Niski poziom płytek krwi, zwany trombocytopenią, może prowadzić do zaburzeń krzepnięcia krwi i zwiększonego ryzyka nadmiernego krwawienia. Wśród przyczyn trombocytopenii mogą być dziedziczne tendencje do niewystarczającej produkcji płytek krwi, ale także stany chorobowe.
Typowe przyczyny małej objętości płytek krwi obejmują:
- Wirusy, takie jak mononukleoza, HIV, AIDS, odra i zapalenie wątroby, które mogą powodować wyczerpanie płytek krwi.
- Leki, takie jak aspiryna, blokery H2, chinidyna, antybiotyki zawierające sulfonamidy i niektóre leki moczopędne, które mogą obniżać liczbę płytek krwi.
- Rak, który rozprzestrzenił się do szpiku kostnego, może zaszkodzić zdolności organizmu do wytwarzania nowych płytek krwi, a częstymi winowajcami są chłoniak i białaczka.
- Niedokrwistość aplastyczna, która zmniejsza liczbę wszystkich rodzajów komórek krwi, w tym płytek krwi.
- Infekcje bakteryjne, zwłaszcza infekcja krwi zwana posocznicą, które mogą zmniejszyć liczbę płytek krwi.
- Zaburzenia autoimmunologiczne, takie jak toczeń i choroba Leśniowskiego-Crohna, które obniżają liczbę płytek krwi poprzez atak organizmu na tkankę.
- Chemioterapia, która uszkadza istniejące tkanki i komórki nowotworowe, utrudniając organizmowi wytwarzanie płytek krwi.
- Narażenie na niektóre pestycydy, które mogą uszkodzić płytki krwi.
- Marskość wątroby, często spowodowana nadmiernym piciem, która może zmniejszyć liczbę płytek krwi.
- Przewlekłe krwawienia, takie jak wrzody żołądka, które mogą powodować wyczerpanie płytek krwi.
Liczba płytek krwi ma tendencję do spadku wraz z wiekiem. U starszych osób dorosłych, liczba płytek krwi niższa niż wcześniej lub na dolnej granicy normy, może nie stanowić powodu do niepokoju, zwłaszcza jeśli nie towarzyszą temu inne objawy.
Obniżony PDW zwykle nie powoduje bezpośrednich objawów. Jednakże, może być związany z objawami związanymi z chorobami, które wpływają na PDW, takimi jak:
- Zmęczenie i osłabienie – charakterystyczne objawy niedokrwistości.
- Bóle stawów – objaw chorób autoimmunologicznych.
- Problemy z trawieniem – objawy chorób wątroby.
- Zmiany nastroju – objaw niedoczynności tarczycy.
Osoby, które doświadczają objawów, powinny natychmiast skontaktować się z lekarzem. Nieleczona małopłytkowość może powodować poważne powikłania.
Podwyższony PDW – co może oznaczać?
Wysoki poziom PDW może wystąpić w wyniku nadmiernego wytwarzania płytek krwi przez szpik kostny. W przypadku braku znanej przyczyny, nazywa się to pierwotną lub samoistną trombocytozą. Gdy przyczyną jest infekcja lub inny stan zapalny, nazywa się to wtórną trombocytozą. Wysoki poziom płytek krwi zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi, ponieważ płytki krwi odpowiadają za proces krzepnięcia krwi. Zakrzepy krwi to naturalna ochrona przed krwawieniem, ale mogą powodować niebezpieczne skutki zdrowotne. Ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi jest większe u osób, które są unieruchomione z powodu choroby lub innych przyczyn. Osoby, które mają wysoki poziom płytek krwi z powodu niedawnego urazu, ale muszą pozostać w łóżku, mogą wymagać monitorowania, aby zmniejszyć ryzyko powstania zakrzepów krwi. Lekarz może zalecić ponowne badanie po kilku dniach lub tygodniach. Do innych przyczyn wysokiego poziomu płytek krwi należą: niedobór witaminy B12, intensywna aktywność fizyczną (np. przebiegnięcie maratonu) oraz stosowanie pigułek antykoncepcyjnych. Wysoki poziom PDW może wskazywać na choroby autoimmunologiczne czy infekcje lub nowotwory. Osoby z niedoborem żelaza lub niedokrwistością hemolityczną także mogą mieć wysokie płytki krwi. W przypadku podejrzenia chorób związanych z wysoką liczbą płytek krwi, konieczne jest wykonanie dodatkowych badań krwi, skanów obrazowych lub biopsji.
Co robić w przypadku obniżonego lub podwyższonego PDW?
W przypadku wykrycia odchylenia od normy, konieczna jest konsultacja z lekarzem, który przeprowadzi dalszą diagnostykę i zaleci odpowiednie postępowanie.
Obniżony PDW
Osoby z niskim poziomem PDW mogą poprawić swoje zdrowie poprzez wprowadzenie określonych pokarmów do diety oraz stosowanie suplementów. Wskazane są produkty zawierające kwas foliowy oraz witaminy B12, C, D lub K. Suplementy, które mogą przynieść korzyści, to chlorofil oraz ekstrakt z liści papai. Zaleca się jednak skonsultowanie się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji, ponieważ niektóre z nich mogą mieć negatywny wpływ na skuteczność innych leków lub suplementów. Należy także unikać substancji, które mogą obniżać ich poziom, takich jak sok żurawinowy, aspartam i chinina oraz zrezygnować z suplementów zawierających L-tryptofan i niacynę. W przypadku niedoboru płytek krwi, wskazane jest konsultowanie się z lekarzem przed zmianą diety, ponieważ dieta sama w sobie może nie być wystarczająca do przywrócenia prawidłowego poziomu płytek krwi.
Podwyższony PDW
W przypadku wykrycia podwyższonego PDW, lekarz może zlecić dodatkowe badania. W zależności od wyników, konieczne będzie wdrożenie odpowiedniego leczenia, które zmniejszy ryzyko chorób sercowo-naczyniowych lub zapobiegnie powstawaniu zakrzepów krwi.
Ogólne zalecenia
W celu utrzymania zdrowia i dobrego stanu krwi, należy przestrzegać zdrowej diety, bogatej w witaminy i minerały, takie jak żelazo, witamina B12 i kwas foliowy. Zaleca się także regularne badania krwi, co pozwala na wczesne wykrycie problemów zdrowotnych. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, takich jak krwawienia z nosa, krwawienia z dziąseł lub wybroczyny na skórze, konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Podsumowanie
PDW to ważny parametr krwi, który pozwala na ocenę zmienności rozmiaru płytek krwi, co jest kluczowe dla prawidłowego krzepnięcia krwi. Normy PDW wynoszą zwykle od 9,5% do 17%, ale wartości te mogą się różnić w zależności od laboratorium i techniki pomiarowej. Badanie PDW w morfologii krwi jest wskazane w niektórych przypadkach, takich jak podejrzenie chorób krwi, dysfunkcji nerek lub wątroby lub nowotworów. Wysokie lub niskie wartości PDW mogą sygnalizować różne problemy zdrowotne, dlatego ważne jest zbadanie przyczyn i podjęcie odpowiedniego leczenia. Wczesna diagnoza choroby może pomóc w uniknięciu poważniejszych powikłań i zapewnić skuteczne wyleczenie.
Źródła:
- Böhmer, A.C., et al. „Platelet Distribution Width: A simple, practical and specific marker of activation of coagulation.” Hippokratia 14.1 (2010): 28-32.
- Zhang, Z., et al. „Mean platelet volume/platelet count ratio in colorectal cancer: a retrospective clinical study.” BMC Cancer 16 (2016): 366.
- Kaito, K., et al. „Platelet size deviation width, platelet large cell ratio, and mean platelet volume have sufficient sensitivity and specificity in the diagnosis of immune thrombocytopenia.” British Journal of Haematology 128.5 (2005): 698-702.