Co to jest GGTP

Gamma-glutamylotranspeptydaza, czy też GGTP to enzym naturalnie występujący w błonie komórkowej naszych narządów – między innymi wątroby, trzustki, nerek, czy też jelit. Jej najwyższe stężenie odnotowuje się przede wszystkim w rąbku szczoteczkowym jelit, a także w cewkach proksymalnych nefronów.

Aktywność tych enzymów sprawdza się w wielu przypadkach – między innymi podczas diagnostyki ewentualnych schorzeń wątroby. Tak się bowiem składa, że gdy gamma-glutamylotranspeptydaza występująca w organizmie jest zbyt wysoka, może to wskazywać na szereg chorób, w tym kilka naprawdę poważnych. W dzisiejszym wpisie opiszemy, czym konkretnie jest gamma-glutamylotranspeptydaza, co należy o niej wiedzieć oraz kiedy jej nieprawidłowa aktywność  w organizmie powinna być powodem do niepokoju

Czym konkretnie jest gamma-glutamylotranspeptydaza i dlaczego jest taka ważna?

GGTP jest enzymem występującym w wielu narządach, natomiast największa jej aktywność obserwowana jest w jelitach oraz nerkach. Warto tu wspomnieć, że badanie gamma-glutamylotranspeptydazy jest obecnie jednym testów wątrobowych. Podkreślić przy tym należy, że samo w sobie badanie takie nie jest swoistym markerem do wykrywania jej uszkodzeń – z tego też powodu najczęściej zaleca się wykonanie dodatkowych testów w celu potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy. Do wykonywanych najczęściej należy chociażby oznaczenie aktywności aminotransferaz,

Dlaczego wykonuje się badania aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy?

Gamma-glutamylotranspeptydaza jest niezwykle ważnym enzymem, chociażby ze względu na fakt, iż jest ona składnikiem komórkowego mechanizmu obrony antyoksydacyjnej. Ponadto pełni niezwykle istotną rolę, jeśli chodzi o proces neutralizacji toksycznych związków wraz z alkoholem.

Wykonanie badań aktywności  gamma-glutamylotranspeptydaza jest bardzo ważne także z tego powodu, iż może znacząco pomóc w określeniu stanu wątroby.

Czym jest badanie gamma-glutamylotranspeptydazy?

Badanie gamma-glutamylotranspeptydazy jest jednym z najważniejszych testów, jeśli chodzi o próby wątrobowe. Bardzo często zleca się je razem z badaniem na przykład takich enzymów, jak AIAT, czy też AspAT. W zdecydowanej większości przypadków wykonuje się je z krwi żylnej pobranej z żyły łokciowej znajdującej się na przedramieniu. Jeżeli z jakiegoś powodu nie można w ten sposób wykonać badania, krew może zostać także pobrana na przykład z żyły  na grzbietowej powierzchni dłoni, Oczywiście, badanie aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy jest w pełni bezpieczne dla osoby, która się mu poddaje.

Kiedy wykonuje się badanie aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy?

Oczywiście, jak każde inne badanie laboratoryjne, również i badanie  aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy musi wymagać konkretnych przyczyn lub podejrzeń, W tym przypadku pacjent zostanie skierowany na jego wykonanie, kiedy występują u niego dolegliwości potencjalnie wskazujące na schorzenia dróg żółciowych oraz/lub wątroby. Badanie takie wykonywane jest również w przypadku podwyższonego stężenia fosfatazy zasadowej w organizmie.

W jakim celu wykonuje się badanie gamma-glutamylotranspeptydazy?

Podstawowym celem, w którym wykonuje się omawiane w niniejszym wpisie badanie jest konieczność ustalenia, czy pacjentowi dolegają schorzenia dróg żółciowych, lub też wątroby. Często także wykonywane jest ono w celu ustalenia, czy podwyższony poziom fosfatazy zasadowej związany jest ze schorzeniem wątroby, czy też układu kostnego – również i one mogą bowiem dawać taki objaw. Warto w tym momencie podkreślić, że stosunkowo często wykonuje się także badanie aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy w celu ustalenia stopnia uzależnienia danej osoby od alkoholu.

W jaki sposób należy przygotować się do badania?

Niezwykle ważne jest to, by badanie gamma-glutamylotranspeptydazy zostało wykonane na czczo. Zaleca się więc, by przynajmniej na osiem godzin przed planowanym terminem wykonania badania nie spożywać żadnych posiłków, ani nie pić nic oprócz wody. Spożycie szczególnie tłustego posiłku może być bowiem przyczyną sztucznie zawyżonego wyniku badania. Ponadto trzeba wiedzieć, że przed wykonaniem takiego badania kategorycznie zabrania się spożywania napojów alkoholowych. Lekarz może również zalecić pacjentowi powstrzymanie się od przyjęcia niektórych rodzajów leków.

Na wynik badania nie trzeba czekać długo. W zdecydowanej większości przypadków powinien on być dostępny w ciągu kilku dni roboczych od daty jego wykonania.

Jaka jest norma gamma-glutamylotranspeptydazy i w jaki sposób interpretować wyniki badania?

Prawidłowe wyniki testu mogą nieznacznie różnić się w zależności od tego, jakie metody testu przyjęte zostały w laboratorium. W większości przypadków uznaje się natomiast, że prawidłowe wartości aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy oscylują w granicach 40 do 60 IU/l, w zależności od wieku oraz płci pacjenta. Za optymalny, czyli pożądany uznaje się zaś wynik w granicach 5-35 IU/I u kobier oraz 5-40 IU/I u mężczyzn.

 Po wykonaniu badania, prawidłowy zakres wartości gamma-glutamylotranspeptydazy powinien być przedstawiony na jego wynikach. Warto podkreślić, że wynik badania uważany za podwyższony, lub też wysoki, jest poważnym sygnałem ostrzegawczym, mogącym świadczyć o wielu poważnych dolegliwościach zdrowotnych. Warto podkreślić chociażby to, że w przypadku gamma-glutamylotranspeptydazy dochodzi do znacznego zwiększenia aktywności w wyniku zablokowania odpływu żółci.

Czy przekroczenie normy aktywności GGTP zawsze oznacza poważną chorobę?

Enzymy wątrobowe należą do najczulszych wskaźników uszkodzenia wątroby, które może wszak zostać wywołane przez różne czynniki. Choć przekroczenie prawidłowych wartości aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy należy uznać za niepokojące, należy podkreślić, że nie zawsze musi ono być związane z chorobą wątroby, ani przewodów żółciowych. Pewne zwiększenia aktywności enzymów wątrobowych, w tym również GGTP, mogą być powodowane chociażby uszkodzeniem mięśni.

Oznacza to, że wyników badania nie warto interpretować samodzielnie, choćby i po to, aby nie pogarszać swojego samopoczucia psychicznego. Interpretacji wyników powinien dokonać doświadczony specjalista, który następnie postawi odpowiednią diagnozę w oparciu nie tylko o wyniki badania gamma-glutamylotranspeptydazy, ale i inne przeprowadzone testy.

Jakie są najważniejsze przyczyny podwyższonej aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy?

Wysoka aktywność gamma-glutamylotranspeptydazy może być objawem wielu różnych schorzeń. To właśnie z tego powodu lekarze praktycznie nigdy nie stawiają diagnozy w oparciu tylko i wyłącznie o wyniki badania GGTP – konieczne jest także wykonanie dodatkowej diagnostyki. 

Podwyższony poziom aktywności tych enzymów wątrobowych może być objawem chociażby ostrego lub przewlekłego schorzenia dróg żółciowych, lub wątroby, często przebiegającego z zablokowaniem odpływu żółci. W przypadku podejrzenia takiego schorzenia – czyli na przykład kamicy pęcherzyka oraz przewodów żółciowych, lub też zwężenia dróg żółciowych – sprawdza się także wartość ALP oraz bilirubiny.

Podwyższona aktywność gamma-glutamylotranspeptydazy może wynikać także z toksycznego uszkodzenia wątroby. W tym przypadku, co warto podkreślić, uszkodzenie to może być zarówno alkoholowe, jak i na przykład chemiczne. Zagrożenie uszkodzenia wątroby stanowi również spożycie toksycznych grzybów, na przykład muchomora.

Do zwiększenia aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy może dojść również w przypadku stłuszczenia wątroby. Związane jest ono potencjalnie zarówno z nadużywaniem alkoholu, jak i chociażby otyłością.

Nie wolno także zapominać o takich przyczynach podwyższonej aktywności gamma-glutamylotranspeptydazów, jak na przykład wirusowe zapalenie wątroby, choroby genetyczne, schorzenia układu pokarmowego, a nawet niektóre dolegliwości natury intymnej.

Jakie są najważniejsze przyczyny bardzo wysokiego przekroczenia norm aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy?

W przypadku bardzo wysokiego przekroczenia norm aktywności GGTP należy czym prędzej skonsultować się z lekarzem. Bardzo prawdopodobne jest bowiem, że taki stan rzeczy jest objawem poważnej choroby wątroby. Mowa tutaj między innymi o różnego rodzaju nowotworach, a także powstawaniu kamieni żółciowych. Sytuacja taka może również wskazywać na rozwijający się stan zapalny, lub też zastój żółci.

Bardzo wysokie przekroczenie norm aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy może jednak być także objawem poważnego zatrucia. Wywołać je może zarówno alkohol, jak również na przykład sterydy anaboliczne, lub niektóre leki antybiotyczne. 

Co należy zrobić w przypadku otrzymania nieprawidłowych wyników?

W przypadku otrzymania złych wyników (zwłaszcza tych wskazujących na bardzo duże przekroczenie norm aktywności GGTP) należy czym prędzej skonsultować się z lekarzem. Zleci on komplet niezbędnych badań, koniecznych do postawienia prawidłowej diagnozy.

W celu właściwej diagnozy konieczne będzie zbadanie czterech prób wątrobowych: ALT, AST, GGTP i fosfatazy zasadowej, a także wykonanie podstawowych badań morfologicznych, jak na przykład morfologia krwi. W przypadku znacznego przekroczenia norm wskazane jest również wykonanie badania ultrasonograficznego (USG) jamy brzusznej ze szczególnym uwzględnieniem wątroby. Po około 2-3 tygodniach następuje powtórne badanie w celu kontroli nieprawidłowych wyników. Jeśli nieprawidłowości utrzymują się przez dłuższy czas, konieczne może okazać się wykonanie badania elastograficznego wątroby.

W trakcie całego procesu niezbędne jest także wykluczenie chorób takich, jak rak jelita grubego, a także schorzeń układu nerwowego i oddechowego. Podkreślić należy bowiem, że gamma-glutamylotranspeptydaza występuje w bardzo wielu narządach, a co za tym idzie jej podwyższona aktywność może wskazywać także na dolegliwości innych narządów, niż wątroba.

Czy wysoka aktywność gamma-glutamylotranspeptydazy możliwa jest do obniżenia?

Dobra wiadomość jest taka, że w wielu przypadkach wysoką aktywność gamma-glutamylotranspeptydazy można skutecznie obniżyć. Jedną z najczęstszych jej przyczyn jest nadużywanie alkoholu. Oznacza to, że zmniejszając dawkę przyjmowanego alkoholu (a najlepiej całkowicie z niego rezygnując) można obniżyć również aktywność  enzymu GGTP.

Niemniej ważnym czynnikiem, korzystnie wpływającym na prawidłowy poziom gamma-glutamylotranspeptydazy, jest odpowiednio dobrana dieta. Prawidłowa dieta zrekompensuje często występujący (zwłaszcza u osób nadużywających alkoholu) niedobór witamin. Pamiętać należy jednak, że aby obniżyć aktywność GGTP nie może ona być bogata jedynie w witaminy, ale również cynk. Należy natomiast unikać tłuszczy – zwłaszcza tych niskiej jakości.

Wreszcie, bardzo ważna jest odpowiednia ilość aktywności fizycznej. Zwiększona aktywność fizyczna zazwyczaj w bardzo korzystny sposób wpływa na GGTP, a ponadto posiada wiele innych niekwestionowanych właściwości prozdrowotnych. Wystarczy choćby podkreślić, że regularna aktywność fizyczna na świeżym powietrzu w bardzo korzystny sposób wpłynie na układ krążeniowy.

Pamiętać należy natomiast, aby monitorując aktywność gamma-glutamylotranspeptydazy starać się korzystać z usług tego samego laboratorium. Da to bowiem gwarancję prawidłowości wyników, Natomiast z ewentualnymi niekorzystnymi wynikami testu należy zwrócić się o pomoc do specjalisty hepatologa. Współpraca z nim pozwoli wykryć także ewentualne inne dysfunkcje wątroby, co daje szanse na ich skuteczne wyleczenie.

Podsumowanie

Gamma-glutamylotranspeptydaza to enzym wątrobowy, którego podwyższona aktywność powinna zawsze wzbudzać niepokój i motywować do konsultacji lekarskiej. Zwłaszcza wysokie odchylenia od normy wymagają pilnej interwencji specjalisty. Nie znaczy to jednak, że podwyższonej aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy nie da się przywrócić do normy. Dzięki zmianom codziennych nawyków, a także podjęciu ewentualnego leczenia, jest to jak najbardziej możliwe. Testy w kierunku aktywności GGTP warto wykonywać regularnie – stanowią one bowiem nieocenione źródło informacji na temat naszego zdrowia